Gia Thái Thông Bảo (嘉 泰 通 寶)
Tiền cổ Gia Thái Thông Bảo được cho đúc và lưu hành dưới triều đại Lê trung hưng đời vua Lê Thế Tông.Vua Lê Thế Tông có tên húy là Lê Duy Đàm (黎維潭), là vị hoàng đế thứ tư của nhà Lê trung hưng,ông ở ngôi từ năm 1573 đến năm 1599.Trong thời gian trị vì Lê Thế Tông đã sử dụng hai niên hiệu gồm Gia Thái (嘉泰1573 – 1577) và Quang Hưng (光興 1578 – 1599). Ông là con thứ năm của Lê Anh Tông, sinh ra trong thời kỳ Nam – Bắc triều. Sau nhiều chiến dịch lớn, năm 1592 Trịnh Tùng đánh bại quân Mạc, lấy lại Đông Kinh và rước Thế Tông về kinh đô cũ. Do vậy, quốc sử Đại Việt do chúa Trịnh chỉ đạo biên soạn xem Lê Thế Tông là vua có công khôi phục cơ nghiệp nhà Hậu Lê.Trên thực tế, dù nhà Lê được tái lập nhưng quyền lực thực sự đã rơi vào tay Trịnh Tùng, nhà vua chỉ còn lại hư vị .Năm 1599, Thế Tông phong Trịnh Tùng làm Bình An vương, bắt đầu một thời kỳ được gọi là thời vua Lê – chúa Trịnh.
Về tiền cổ Gia Thái Thông Bảo,đây là đồng tiền được đúc trong niên hiệu Gia Thái của vua Lê Thế Tông.Tiền được đúc bằng kim loại đồng,mặt trước có bốn chữ Hán Gia Thái Thông Bảo (嘉 泰 通 寶) được viết theo lối Chân thư,mặt lưng tiền để trơn.Thứ tự đọc các chữ từ trên xuống dưới từ phải qua trái.Trong đó hai chữ Gia Thái chỉ niên hiệu của vua Lê Thế Tông,còn hai chữ Thông Bảo ý chỉ đồng tiền được lưu hành thông dụng,phổ biến trong cả nước.Vua Lê Thế Tông đặt niên hiệu đầu tiên của mình là Gia Thái với hàm ý mong cho thiên hạ được phúc lành,yên ổn,người người được yên vui.Vì chữ Gia có nghĩa là phúc lành,còn chữ Thái có nghĩa là hanh thông,thuận lợi,yên vui,yên bình.Qua đó ta có thể thấy được mong muốn tốt đẹp mà vua Lê Thế Thông gửi gắm cho đất nước,nhân dân qua niên hiệu cũng như đồng tiền được đúc trong thời đại của mình.Hiện nay những đồng tiền Gia Thái Thông Bảo được tìm thấy đa phần còn rất đẹp,thư pháp trên tiền mềm mại mà thanh thoát.Biên viền của đồng tiền rộng,tuy không sắc sảo nhưng rất hài hòa khác với đồng tiền trùng niên hiệu Gia Thái của Trung Quốc đúc thời Nam Tống với lối chữ rắn rỏi biên tiền mảnh.Tiền được đúc dày dặn không mỏng,chất đồng đanh tốt.Chữ trên các đồng Gia Thái không giống nhau,có sự biến hóa giữa các nét chữ.Ngoài ra kích thước của một số đồng tiền to nhỏ không đều.Qua đó ta có thể biết tiền Gia Thái được đúc với nhiều khuôn đúc và nhiều đợt đúc khác nhau,trình độ đúc đồng và làm khuôn của người thợ ở mức tinh sảo,chuyên nghiệp.Không chỉ vậy nó còn cho hậu thế thấy được một hoàn cảnh kinh tế xã hội trong thời kỳ mới lập lại nghiệp nhà Hậu Lê của vua Lê Thế Tông, nhà vua đã có sự quan tâm sâu sắc tới nền kinh tế – đặc biệt là tiền tệ để khẳng định quyền uy của mình. Tuy nhiên,ngày nay số lượng tiền Gia Thái Thông Bảo phát hiện được không nhiều, càng ngày càng ít thấy hơn trên thị trường tiền cổ.
Như vậy tiền cổ Gia Thái Thông Bảo không chỉ ẩn chứa trong nó những mong ước tốt đẹp của nhà vua dành cho đất nước,nhân dân của mình mà nó còn mang trong mình những ý nghĩa lịch sử to lớn,sự khởi đầu của thời kỳ gây dựng lại cơ nghiệp cũ của ông cha, làm nên thái bình cho giang sơn Đại Việt.
